بحران انرژی یکی از معضلات همیشگی در پاکستان شناخته می شود و قیمت بالای انرژی به خصوص برق از مشکلات عمده مردم در این کشور است؛ اما هفتۀ گذشته بود که گزارشات و تحلیل‌هایی از روزنامه‌نگاران حوزه انرژی در پاکستان از احتمال کاهش قیمت برق برای مصرف کنندگان در سراسر این کشور خبر می‌داد و در نهایت این تصمیم تأیید و ابلاغ شد؛ تصمیمی قابل تأمل برای کشوری با جمعیت بیش از 241 میلیون نفر جمعیت با رشد سالانه 2.55 درصدی و با وضعیت اقتصادی بسیار خاص به‌طوری که درآن نیمی از جمعیت، با کمتر از چهار دلار در روز زندگی می‌کنند.
نحوه محاسبه قیمت انرژی و آب در پاکستان
دولت پاکستان برای محاسبه مصرف برق، گاز و آب، سیستم محاسبه هزینه و تعرفه خاصی را دنبال می کند که براساس میزان مصرف و نوع کاربری تعیین می‌شود.
سیستم تعرفه‌بندی برق در پاکستان
هزینه برق در پاکستان براساس مصرف واحد (کیلووات ساعت) و نوع کاربر (مصرف‌کننده خانگی یا صنعتی) محاسبه می‌شود. تعرفه‌ها به صورت تصاعدی افزایش می‌یابد یعنی برای کاربران عادی و کم مصرف هزینه کم و برای کاربران پرمصرف این هزینه متغییر و چندین برابر کاربران کم مصرف است. حسب بررسی‌ها دولت پاکستان برای مشترکان کم‌مصرف مشوق‌های بسیار جالب توجهی مانند تسهیلات ویژه و یارانه مقرر کرده است تا مردم را تشویق به صرفه‌جویی و کاهش مصرف برق کند.
سیستم تعرفه‌بندی گاز در پاکستان
تعرفه گاز نیز در این کشور بر اساس دو تعرفه کاربران کم‌مصرف و کاربران پُرمصرف محاسبه و اخذ می‌شود؛ مصرف‌کنندگان عادی هزینه کمتر پرداخت کرده اما هزینه پُرمصرف‌ها چندین برابر است؛ قبض گاز برای برخی کاربران پاکستانی حتی از اجاره منزل و کاشانۀ‌شان بیشتر و بالاتر است و بیشتر حقوق برخی سرپرستان خانوار در پاکستان صرف هزینه‌های انرژی می‌شود.
سیستم تعرفه‌بندی آب در پاکستان
هزینه آب نیز در این کشور اغلب بر اساس مصرف خانوار و خدمات فاضلاب محاسبه و اخذ می‌گردد و نرخ تعرفه‌ها در مناطق مختلف این کشور متفاوت است که نشان‌دهنده احتساب هزینه واقعی خدمات در دریافت تعرفه از مصرف‌کنندگان است.
9 درصد برق تولیدی پاکستان هسته‌ای است / سهم انرژی خورشیدی 1/5 درصد!
در این میان پاکستان به دلیل مشکلات در تامین انرژی و هزینه‌های بالای سوخت فسیلی، به استفاده از انرژی‌های خورشیدی و هسته‌ای روی آورده است. نیروگاه‌های خورشیدی در مناطق گرمسیر و صحرایی این کشور، توسعه یافته و نیروگاه‌های هسته‌ای مانند نیروگاه هسته ای چشمۀ در ایالت پنجاب نیز نقش مهمی در تامین برق در این کشور دارند به گونه ای که حدود ۹ درصد از برق مصرفی پاکستان از انرژی هسته ای و یک و نیم درصد از انرژی خورشیدی تامین می شود.
در پاکستان، مصرف‌کنندگان با استفاده منطقی از انرژی می‌توانند هزینه‌ها را مدیریت کنند. سیستم تعرفه‌ها به گونه‌ای طراحی شده که مصرف‌کنندگان پرمصرف تشویق به صرفه‌جویی شوند. علاوه بر این، سیاست‌های دولت در حال حرکت به سمت استفاده بیشتر از انرژی‌های تجدیدپذیر است.
افزایش 155 درصدی قیمت برق پاکستان از 2021 تا اواخر 2024 !
قیمت برق در پاکستان بسیار گران است برای همین مردم برای صرفه‌جویی و کاهش هزینه‌های خود به استفاده از انرژی خورشیدی روی آورده‌اند؛ از طرفی نیز مالیات‌های بالای این کشور مردم را به سوی صرفه‌جویی و استفاده بهینه‌تر از برق سوق داده است. پاکستان از سال ۲۰۲۱ تا 2024 افزایش ۱۵۵ درصدی قیمت برق را تجربه کرده است؛ دولت پاکستان از سال ۲۰۲۱، افزایش تعرفه برق صنعتی و خرده فروشی را آغاز کرد تا شانس خود را برای دریافت وام از صندوق بین‌المللی پول، تقویت کند.
وام 7 میلیاردی صندوق بین‌المللی پول به پاکستان در ازای افزایش میانگین قیمت برق برای بخش خانگی
قبوض برق از نرخ اجاره خانه برای برخی از مردم پاکستان پیشی گرفته است، زیرا افزایش تعرفه ها و سایر اصلاحات برای انطباق با شرایط وام صندوق بین المللی پول باعث اعتراضات سراسری شده است.
میانگین قیمت برق به ازای هر واحد برای کاربران خانگی، در ژوئیه 2024، ۱۸ درصد افزایش یافت. پاکستان همان ماه، یک وام جدید ۷ میلیارد دلاری از صندوق بین‌المللی پول دریافت کرد. سمیع الله طارق، رئیس وقت تحقیقات در شرکت «سرمایه‌گذاری پاکستان کویت»، گفت: بسیاری از مصرف‌کنندگان خانگی از آن زمان، مشاهده کرده‌اند که قبض برق از نرخ اجاره‌بها که معمولا بین ۱۰۰ تا ۷۰۰ دلار در ماه است، بیشتر شده است.
مردم پاکستان و قیمت برق
پاکستان با بحران اقتصادی مزمن دست و پنجه نرم می کند و بخش انرژی به یک نقطه بحرانی حاد تبدیل شده است. تورم حدود 12 درصد در سال 2024 قدرت خرید را کاهش داده و مصرف برق را به پایین ترین حد در چهار سال اخیر رسانده است.
مردم پاکستان نسبت به این اقدام دولت و این حجم افزایش قیمت واکنش‌های بسیاری نشان دادند؛ اعتراضات شهروندان، گروه‌های تجاری و احزاب سیاسی مخالف در سراسر کشور گسترش یافت و شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان را واداشته است ۵۰ میلیارد روپیه (۱۸۰ میلیون دلار) یارانه را برای سه ماه آینده اعلام کند تا فقیرترین مصرف‌کنندگان برق را از تاثیر افزایش قیمت‌ها در امان نگه دارد.
در شهریور 1402 نیز در پی افزایش غیرمنطقی قبض های برق و مالیات در پاکستان، روز گذشته اعتصابات گسترده سراسری در بازارهای لاهور، کراچی و پشاور از سوی کسبه صورت گرفت. انور الحق کاکر سرپرست نخست وزیری گفت شهروندان باید قبوض خود را بپردازند و فرصت دیگری وجود ندارد. وی در مصاحبه با خبرنگاران در اسلام آباد گفت : «هنگامی که یارانه ارئه می شود، الزامات مالی به آینده سپرده می شود تا اینکه به مسئله پرداخته شود. ما تنها این موضوع را به تعویق می اندازیم. »
هدر رفت 16 درصدی برق در پاکستان؛ به‌دلیل سرقت و تلفات شبکه!
بر اساس گزارش بلومبرگ، پاکستان و صندوق بین‌المللی پول توافق کرده‌اند در راستای برنامه نجات مالی که شامل کاهش هزینه‌ها و خصوصی‌سازی شرکت‌های توزیع برق دولتی است، دوام بخش انرژی را احیا کنند. رگولاتور برق پاکستان اعلام کرده است حدود ۱۶ درصد از برق تولیدی، به دلیل سرقت و هدررفت در فرآیند انتقال و توزیع، از دست می‌رود.
وضعیت تولید برق در پاکستان
تولید برق در پاکستان از ۱۳۴۷۵ گیگاوات‌ساعت در ماه مه ۲۰۲۴ به ۱۴۳۸۷ گیگاوات‌ساعت در ماه ژوئن افزایش یافته است. تولید برق در پاکستان به‌طور متوسط از سال 2003 تا 2024، 9111.03 گیگاوات ساعت بوده است که در اوت 2021 به بالاترین میزان یعنی 17840.00 گیگاوات ساعت و در دسامبر 2010 به کمترین میزان یعنی 4195.00 گیگاوات ساعت رسیده است.
دولت پاکستان از کاهش قیمت برق خبر داد
مصرف کنندگان برق در سراسر کشور پاکستان با اعلام دولت برای کاهش نرخ برق تا 1.23 روپیه در هر واحد، تسهیلات دریافت کرده اند. طبق یک اطلاعیه، مصرف کنندگان شرکت های توزیع دولتی (DISCO) از کاهش 1.22 روپیه ای به ازای هر واحد بهره مند خواهند شد، در حالی که کاربران K-Electric کاهش 1.23 روپیه ای را شاهد خواهند بود. این کاهش قیمت ناشی از تعدیل ماهانه قیمت سوخت است.
این تحولات زمانی رخ داد که شهباز شریف، نخست وزیر پاکستان، گفت که صندوق بین المللی پول (IMF) اعلام کرده است که با کاهش قیمت برق مخالفت نخواهد کرد.
نخست وزیر پاکستان ضمن به اشتراک گذاشتن جزئیات سفر اخیر خود به دبی با جلسه کابینه فدرال، گفت، کریستالینا جورجیوا، مدیر عامل صندوق بین المللی پول، اشاره کرده است که وام دهنده جهانی آماده بازنگری در طرح کاهش تعرفه برق پاکستان در صورت ارائه رسمی است.
شهباز شریف در این نشست گفت که در دیدار با مدیر عامل صندوق بین‌المللی پول در دبی، چالش‌های پیش روی بخش برق پاکستان را به طور مفصل مورد بررسی قرار داده است.
وی با بیان اینکه این مقام صندوق بین المللی پول به پیشنهاد وی پاسخ مثبت داده است، گفت: به او گفتم که صنایع می توانند رشد کنند و رشد اقتصادی حاصل می شود تنها در صورتی که هزینه های تولید کاهش یابد.
شهباز شریف گفت: «نگرانی مبنی بر اینکه صندوق بین‌المللی پول کاهش تعرفه برق را نمی‌پذیرد اکنون برطرف شد» و افزود که وام‌دهنده بین‌المللی از پاکستان دعوت کرده است تا طرح خود را برای کاهش قیمت برق ارائه کند.
