چهل و هشتمین جلسه کمیته آب و محیط زیست خانه همافزایی انرژی و آب با حضور نمایندگان شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی، شرکت آب و فاضلاب مشهد، اتاق توسعه شهری و محیط زیست، اتاق اصناف کشاورزی، شرکت آب منطقهای خراسان رضوی، منطقه چهار عملیات انتقال گاز، شرکت پالایش گاز شهید هاشمینژاد و دفتر نماینده محترم مجلس، دکتر اخلاقی، برگزار شد.
بررسی منابع و سهم بخشهای مختلف پساب در مشهد و تصمیمگیری برای راهکارهای فنی و اقتصادی؛
چهل و هشتمین جلسه کمیته آب و محیط زیست خانه همافزایی برگزار شد
در این نشست، نمایندگان شرکت آب و فاضلاب مشهد به تشریح وضعیت موجود شبکه فاضلاب، تصفیهخانهها و برنامههای آتی برای افزایش ظرفیت تولید پساب پرداختند. ایشان بر سیاست جایگزینی پساب با منابع آب شیرین به جای فروش آن و بر همکاری نزدیک با شرکت آب منطقهای در قالب «حسابداری پساب» برای مدیریت بهینه این منابع تأکید نمودند.
از سوی دیگر، نمایندگان شرکت آب منطقهای خراسان رضوی، بر اجرای پروژههای مشترک بزرگ مانند «جایگزینی حقآبه کشاورزی سدهای طرق و کارده با پساب» و «تأمین بخشی از آب شرب از این طریق» تمرکز کردند. ایشان استفاده از روشهای نوین تأمین مالی و مشارکت بخش خصوصی را کلید اصلی اجرای این پروژهها دانستند. درمجموع، هدف نهایی هر دو شرکت، مدیریت یکپارچه منابع آب، کاهش برداشت از منابع زیرزمینی و رساندن تولید و مصرف پساب به بیش از 280 میلیون مترمکعب در سال تا افق 1420 اعلام شد.
برنامه جامع تأمین 100 میلیون مترمکعب آب شرب از طریق پساب در مشهد
سید حمید میر قاسمی نماینده شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی با اشاره به تداوم کاهش منابع سطحی و افزایش فشار بر سفرههای زیرزمینی گفت: در راستای تحقق اهداف «مدیریت یکپارچه منابع آب» و سیاست «جایگزینی پساب با منابع آب شیرین»، اقدامات مؤثری در حوزه بازتخصیص حقآبههای کشاورزی سدهای طرق و کارده صورت گرفته است. در قالب طرحی مشترک با شرکت آب و فاضلاب مشهد، موفقیت در جایگزینی 20 میلیون مترمکعب پساب با حقآبه کشاورزان حاصل شده که این اقدام منجر به آزادسازی منابع آب شیرین برای مصارف شرب و صنعتی گردیده است. در ادامه این مسیر، پروژههای بزرگ سرمایهگذاری با استفاده از روش «بیع متقابل» و با مشارکت سرمایهگذاران بخش خصوصی در حال اجراست. از جمله این پروژهها میتوان به احداث تصفیهخانه طبرسی شمالی و خطوط انتقال آب اشاره کرد. بر اساس این طرح، سالانه 35 میلیون مترمکعب پساب به سرمایهگذار واگذار میشود و در مقابل، پروژههایی در حوزه تأمین آب به ارزش تقریبی 20 هزار میلیارد تومان به اجرا درمیآید. در قالب برنامه جامع «تأمین 100 میلیون مترمکعب آب شرب مشهد از طریق جایگزینی پساب»، اولویتبندی مصارف پساب بهعنوان یک اصل راهبردی مورد تأکید قرار گرفته است. در این چارچوب، اولویت نخست به تأمین آب شرب، اولویت دوم به تعادلبخشی منابع آب زیرزمینی، و اولویت سوم به مصارف صنعتی و فضای سبز اختصاص یافته است. در اجرای بند ع تبصره 8 قانون بودجه 1402 و بخشنامه جدا سازی فضای سبز از آب شرب، برنامه جایگزینی منابع آب برای مصارف صنایع، واحدهای معدنی و فضای سبز با منابع آب نامتعارف (پساب، دریا و …) در حال اجرا میباشد که اقدامات اولیه برای این جایگزینی تا کنون به میزان حدود 6 میلیون مترمکعب انجام شده است. با توجه به بحران آب در مشهد، عدم بهرهگیری از مدیریت صحیح منابع آب و بهکارگیری روشهای نوین، تداوم و تشدید بحران آبی در منطقه اجتنابناپذیر است.
سرمایهگذاری بخش خصوصی در توسعه تصفیهخانههای مشهد با هدف تولید 282 میلیون مترمکعب پساب
علیرضا آزرمی نماینده شرکت آبفا مشهد با تأکید بر ضرورت شتاب در توسعه زیرساختهای تصفیه و تقویت سازوکارهای مالی گفت: با توجه به جمعیت حدود 3.36 میلیون نفری شهر مشهد و پوشش 86 درصدی شبکه فاضلاب، اقدامات متعددی در زمینه مدیریت پساب در این کلانشهر صورت گرفته است. در این راستا، همکاری مؤثری با شرکت آب منطقهای برقرار شده و اجرای نظام «حسابداری پساب» به عنوان پایهای برای برنامهریزیهای آتی در دستور کار قرار گرفته است. از جمله پروژههای شاخص اجراشده در مشهد میتوان به احداث و بهرهبرداری از تصفیهخانههای پرکندآباد 1 و 2، اولنگ، التیمور و خینعرب اشاره کرد. مجموع ظرفیت اسمی این تصفیهخانهها به 283 هزار مترمکعب در شبانهروز میرسد. از جمله برنامههای در دست اقدام برای افزایش ظرفیت تصفیه فاضلاب، ارتقا تصفیهخانه فاضلاب پرکند آباد2، احداث طبرسی شمالی و احداث تصفیهخانه شماره 7 با استفاده از ظرفیت مشارکت عمومی-خصوصی و تسهیلات مالی داخلی است که با تکمیل آنها، ظرفیت تولید سالانه پساب در مشهد از 80 میلیون مترمکعب در حال حاضر به 155 میلیون مترمکعب خواهد رسید. همچنین سایر روشهای تامین مالی مانند فاینانس خارجی برای احداث تصفیهخانههای آتی شهر مشهد در دست پیگیری است تا ظرفیت تولید پساب در افق سال 1420 به 282 میلیون مترمکعب در سال برسد. بر اساس برآوردهای انجامشده، هزینه تمامشده برای جمعآوری هر مترمکعب فاضلاب حدود 9,300 تومان و برای تولید هر مترمکعب پساب حدود 21,000 تومان است. بر همین اساس، سیاست اصلی شرکت بر جایگزینی پساب با آب، به جای فروش آن، متمرکز شده است. از جمله چالشهای موجود میتوان به کندی توسعه شبکه و نصب انشعابات فاضلاب به دلیل محدودیت ظرفیت تصفیهخانهها اشاره کرد. با این حال، انتظار میرود با تکمیل پروژههای در دست احداث، این مشکلات برطرف شده و زمینه برای ارتقای بهرهوری و توسعه پایدار در حوزه مدیریت منابع آب فراهم شود.
