سی‌ونهمین نشست کمیته رفع موانع و اجرای بهینه پروژه‌ها روز شنبه ۲۸ تیرماه ۱۴۰۴ با حضور نمایندگانی از شرکت بهره‌برداری نفت و گاز شرق، شرکت توزیع نیروی برق مشهد، اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی، شرکت‌های آب و فاضلاب مشهد و استان، شرکت توزیع نیروی برق استان، شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی، شرکت پالایش گاز شهید هاشمی‌نژاد، منطقه چهار عملیات انتقال گاز و کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی خراسان رضوی در محل خانه هم‌افزایی انرژی و آب برگزار شد.
آینده آب مشهد در گرو پیشرفت پروژه فرامنطقه‌ای انتقال آب دریای عمان
مهندس علیرضا طاهری: انتقال آب از دریای عمان، ضرورتی برای آینده آبی شرق کشور
در ابتدای این نشست، مهندس علیرضا طاهری مشاور مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی به ارائه گزارشی جامع از طرح نمک‌زدایی و انتقال آب دریای عمان پرداختند. وی با اشاره به رشد جمعیت مشهد از 50 هزار نفر به 5 میلیون نفر، ضرورت اجرای این طرح با ظرفیت انتقال سالانه 1 میلیارد مترمکعب آب شیرین برای سه استان شرقی کشور را تشریح کردند.
طاهری افزود: مشهد برخلاف بسیاری از کلان‌شهرهای جهان، در مجاورت منابع آب شیرین قرار ندارد. با رشد جمعیت از 50 هزار نفر به حدود 5 میلیون نفر، نیاز به منابع جدید آب شدیداً احساس می‌شود. حتی چاه‌ها و سدهایی مانند طرق، کارده، دوستی و ارداک جوابگوی نیازهای آبی مشهد و شرق کشور نیستند؛ به همین منظورطرح نمک‌زدایی و انتقال آب دریای عمان با هدف تأمین آب شرب و صنعت برای سه استان شرقی (با جمعیت 11.3 میلیون نفر) برای شیرین‌سازی و انتقال سالانه یک‌میلیارد مترمکعب آب طراحی شد. در این طرح هزینه انتقال آب تا مشهد 3.2 میلیارد دلار و تا زاهدان 1.7 میلیارد دلار براورد شده و پیشرفت فیزیکی کل طرح تاکنون حدود 34.18درصد بوده است. تأمین مالی، اخذ مجوزهای زیست‌محیطی و هماهنگی بین‌استانی انجام شده و طبق برآوردها آب عمان سال 1407 به مشهد خواهد رسید.
ذخیره‌سازی انرژی؛ حلقه مفقوده مدیریت نوسانات تولید تجدیدپذیر
در ادامه، دکتر پورصادق کارشناس ارشد انرژی از دانشگاه ایالتی نبراسکا به ارائه آخرین یافته‌های علمی در زمینه سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی پرداختند. وی با تفکیک فناوری‌های مختلف ذخیره‌سازی انرژی به چهار دسته الکتریکی، حرارتی، مکانیکی و مغناطیسی، معیارهای انتخاب سیستم بهینه شامل توان، زمان تخلیه، عمر مفید، بازده و هزینه را تشریح کردند.
مهرداد پورصادق گفت:سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی نقش حیاتی در مدیریت نوسانات تولید انرژی‌های تجدیدپذیر دارند. این سیستم‌ها بر اساس پنج پارامتر کلیدی شامل توان، زمان تخلیه، عمر مفید، بازده و هزینه ارزیابی می‌شوند. فناوری‌های موجود در چهار دسته اصلی الکتریکی (باتری‌ها و خازن‌ها)، حرارتی (مخازن آب سرد و مواد تغییرفازدهنده)، مکانیکی (چرخ لنگر، پمپ آبی و هوای فشرده) و مغناطیسی تقسیم‌بندی می‌شوند. هر یک از این فناوری‌ها دارای ویژگی‌های منحصر به فردی هستند که آن‌ها را برای کاربردهای خاصی مناسب می‌سازد.
مهرداد پورصادق:سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی نقش حیاتی در مدیریت نوسانات تولید انرژی‌های تجدیدپذیر دارند.
وی افزود: انتخاب سیستم ذخیره‌سازی بهینه مستلزم تحلیل دقیق نیازهای پروژه از نظر مدت زمان ذخیره‌سازی (از ثانیه تا ماه) و ظرفیت مورد نیاز (از کیلووات تا مگاوات) است. برای مثال، هوای فشرده برای پروژه‌های بزرگ مقیاس مقرون‌به‌صرفه است، در حالی که باتری‌های لیتیومی برای کاربردهای متوسط با نیاز به عمر طولانی مناسب‌تر هستند. درک این تفاوت‌ها و تطابق آن‌ها با نیازهای هر پروژه، کلید طراحی سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی کارآمد است.
وقتی بحران پابرجاست، ادغام ساختار به تعویق باید بیفتد
سپس مهندس طالبی رئیس کمیته رفع موانع و اجرای بهینه پروژه‌ها و فعال حوزه سیاست‌گذاری انرژی به بررسی چالش‌های پیش‌روی طرح ادغام وزارتخانه‌های نیرو و نفت پرداختند. او با اشاره به بحران‌های فعلی در حوزه آب و انرژی، لزوم انجام مطالعات جامع پیش از اجرای این ادغام را خواستار شد.
وی افزود:طرح ادغام وزارتخانه‌های نیرو و نفت و تشکیل وزارت انرژی و آب و محیط زیست با چالش‌های جدی مواجه است. در شرایط فعلی که کشور با بحران انرژی و آب دست‌وپنجه نرم می‌کند، این ادغام به ویژه در کوتاه‌مدت تصمیم مناسبی به نظر نمی‌رسد. از جمله مشکلات پیش‌رو می‌توان به عدم وجود برنامه‌ریزی مشخص برای حاکمیت شرکتی، نحوه مدیریت، بودجه‌بندی و همچنین تضاد منافع بین این دو وزارتخانه اشاره کرد. به نظر می‌رسد بهتر است پیش از اجرای این طرح، مطالعات جامعی توسط متخصصان و نهادهای مرتبط انجام شود تا تمام جوانب آن بررسی گردد. علاوه بر این تا زمانی که بحران ناترازی انرژی حل نشده است، ایجاد بلاتکلیفی در پرسنل و مدیران می‌تواند پروژه‌های زیربنایی کشور را با اختلال مواجه کند؛ بنابراین، تصمیم‌گیری عجولانه در این زمینه می‌تواند به بی‌تفاوتی و خیانت به منافع ملی تعبیر شود.
چالش‌های امنیت انرژی در استان؛ از کمبود آب تا وابستگی گازی
در پایان، دکتر محمد امیر محرری رئیس هیئت مدیره شرکت مهندسین مشاور اندیشه‌ساز هور بارثاورا و فعال حوزه انرژی به موضوع امنیت انرژی پرداختند. وی شاخص‌های کلیدی امنیت انرژی شامل دسترسی پایدار، قیمت مناسب، تاب‌آوری سیستم‌ها و تنوع بخشی به منابع انرژی را تشریح کردند.
او افزود: امنیت انرژی در شرایط فعلی اهمیت بالایی دارد و به تدوین شاخص‌های کلیدی در حوزه تأمین انرژی نیاز دارد. این شاخص‌ها شامل دسترسی مطمئن به انرژی، قیمت مناسب، مقابله با تهدیدات ژئوپلیتیک، تاب‌آوری سیستم‌ها در برابر تغییرات آب‌وهوایی و سیاسی، بهبود فرآیندها، تنوع بخشی به منابع انرژی و ایجاد سیستم‌های جایگزین است. همچنین ذخیره‌سازی انرژی با قابلیت اطمینان بالا برای تضمین تداوم تأمین انرژی ضروری است. در استان ما، چالش‌هایی مانند کمبود آب که بر تولید انرژی تأثیر می‌گذارد وجود دارد که در شرایط بحرانی مشکلات جدی برای صنایع و ساختمان‌ها ایجاد می‌کند که نیاز به رسیدگی فوری دارد.
