در جریان سرمای یک هفته‌ای
مطلبی که در ادامه می‌خوانید گفتگوی دکتر امیر مهدی محرری مشاور خانه هم‌افزایی انرژی و آب در گفتگو با روزنامه قدس خراسان است؛ خراسان رضوی و قطعی‌های دوساعته برق یکی از مباحثی که در مورد آن جسته و گریخته صحبت شد رعایت مبحث۱۹ مقررات ملی ساختمان است. در این مبحث آنچه مورد تأکید قرار گرفته صرفه‌جویی در مصرف انرژی است به نحوی که مصرف انرژی به ویژه گاز به صورت جدی در کمترین حالت قرار گیرد.
خراسان رضوی رتبه نخست شبکه گاز کشور را دارد و دومین استان مصرف‌کننده گاز پس از تهران به شمار می‌رود و از سوی دیگر بنا به آمار منتشر شده، ایران بزرگترین مصرف‌کننده گاز دنیاست بنابراین توجه به مباحثی مانند مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان باید همواره مورد تأکید باشد که شواهد رکورد مصرف بخش خانگی در این روزها نشان‌دهنده این است که اجرای صحیح مقررات ملی ساختمان چندان در دستور کار نیست.
در دنیا ۶۰ کشور دیگر وجود دارند که از ایران سردترند و در کشور ما خراسان رضوی با سهم ۷/۰ از کل خاک ایران با داشتن ۴۹ درصد کوهستان و ۵۱ درصد دشت به نوعی دارنده هوای سرد و خشک به شمار می‌رود و براساس آمار تعداد کشورهایی که در آن‌ها به خانه‌ها گازرسانی شده کمتر از انگشتان دست و در حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد است در حالی که در کشور ما به ۹۵ تا ۹۸ درصد منازل گازرسانی شده و آمار گازرسانی در خراسان رضوی به صورت میانگین به بیش از ۹۸ درصد منازل روستایی و شهری اعلام شده است یعنی اگر در بحث ساخت و ساز به جلوگیری از اتلاف انرژی توجه نشود بخش زیادی از ثروت ملی و امانت آیندگان همان طور که می‌دانیم و می‌بینیم به فنا خواهد رفت.
واقعیتی که قطع برق نشان داد
مشاور خانه هم‌افزایی انرژی و آب در مدیریت انرژی خراسان رضوی ضمن ارائه توضیحی درباره کلیات این مبحث عنوان می‌کند: مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان مربوط به ساختمان‌های در حال ساخت می‌شود که ویرایش چهارم آن به سال ۱۳۹۹ برمی‌گردد و در حال حاضر ویرایش جدید آن برای انجام تغییراتی در دست بررسی است و باید گفت ساختمان‌های ساخته شده که در بخش ناترازی انرژی سهم عمده‌ای دارند مشمول این مبحث نمی‌شوند و الزام قانونی برای ساختمان‌های ساخته شده و قدیمی وجود ندارد و چون این مبحث درباره آینده است در وضعیت فعلی ما تغییری ایجاد نمی‌کند.
محمدامیر محرری ادامه می‌دهد: باید دید چه میزان از مصرف انرژی ما در حوزه ساختمان‌ها اعم از تجاری، مسکونی و عمومی مصرف می‌شود که در این زمینه از همه انرژی‌ها شامل نفت و گاز داخلی یا وارداتی و برق وارداتی یا تولیدی تقریباً ۳۵ درصد در حوزه ساختمان و برای گرم کردن مصرف می‌شود. در این روزها ساختمان‌هایی که دارای پکیج یا سیستم گرمایشی مرکزی هستند به محض قطع برق، سیستم‌های گرمایشی آن‌ها قطع می‌شود و بلافاصله شاهد سرد شدن فضای خانه‌ها هستیم که این نشان می‌دهد هدررفت انرژی در خانه‌های ساخته شده بالاست و نمی‌تواند انرژی را در خود حتی برای دو ساعت نگه دارد، به عبارت دیگر باید حجم زیادی از انرژی به صورت پیوسته مصرف شود تا یک خانه گرم بماند و عملاً شاهد اتلاف انرژی بالا از طریق جداره‌های ساختمان‌ها هستیم.
وی با اشاره به بخش‌هایی از مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان می‌گوید: برای جلوگیری از اتلاف انرژی یکی از موارد مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان عایق‌کاری جداره‌ها و انتخاب متریال مناسب است. بخش تأسیسات برقی و مکانیکی با راندمان بالا از موارد دیگر به شمار می‌رود که در این زمینه متأسفانه تجهیزات مناسبی استفاده نمی‌شود و شاهد هدررفت انرژی هستیم.
استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر الزامی نیست
کارشناس تخصصی سیستم‌های انرژی ادامه می‌دهد: استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به عنوان پیشنهاد در ویرایش چهارم سال ۱۳۹۹ این مبحث عنوان شده اما الزام‌آور نیست. در اروپا و انگلستان از سال ۲۰۱۳ مقرر شده هر ساختمانی ساخته می‌شود باید مصرف انرژی آن صفر باشد که در این زمینه توانسته‌اند ۷۰ درصد مصرف انرژی خود را کم کنند اما ما در حال حاضر چهار پله با استاندارد اروپا فاصله داریم و به جای اینکه ساختمان‌هایی بسازیم و بپذیریم مقررات ملی ساختمان را در حد بالایی داشته باشند به حداقل رعایت این مقررات بسنده می‌کنیم و هیچ الزامی برای ساخت ساختمان‌های با مصرف انرژی صفر نیست.
محرری طرح‌های بهینه‌سازی را مکمل طرح‌های جلوگیری از اتلاف انرژی در ساختمان می‌داند و توضیح می‌دهد: در خراسان رضوی شرکت گاز استان بحث بهینه‌سازی موتورخانه‌ها را انجام می‌دهد که اقدام بسیار خوبی است اما از سوی دیگر وقتی با یک چاه پرنشدنی اتلاف انرژی در ساختمان‌ها روبه‌رو هستیم هر اندازه که این تجهیزات از بهترین نوع باشد فایده ندارد و شاید عایق‌کاری ساختمان‌های موجود یکی از مواردی باشد که می‌تواند سریع به ما برای جلوگیری از اتلاف انرژی کمک کند.
وی در پایان می‌گوید: نگاه به مبحث۱۹ مقررات ملی ساختمان خوب است اما این مبحث برای ساختمان‌های ساخته شده پیش‌بینی ندارد و باید یک الزام قانونی برای ساختمان‌های ساخته شده وجود داشته باشد که تنها گلوگاه اجرای آن شرکت‌های گاز و توزیع برق هستند و باید برای آن تدبیر خاصی اندیشیده شود. به طور کلی اگر سالی ۲۰ درصد عایق‌کاری در ساختمان‌های موجود انجام شود در این ۲۰ درصد در حدود ۵۰ درصد کاهش مصرف انرژی اتفاق می‌افتد که در هر سال به صورت کلی می‌توانیم ۱۰ تا ۱۲ درصد کاهش چشمگیر مصرف انرژی و بهبود وضعیت ناترازی انرژی را داشته باشیم که در مجموع اتفاق خوبی است.
ابهام مصرف انرژی در خانه‌های قولنامه‌ای
آنچه از نظر قانونی سبب می‌شود صاحبخانه‌ها به دنبال رعایت این موارد بروند دریافت پایانکار ساختمانی و سند است و آنچه در این میان مطرح می‌شود وجود مالکانی است که با توجه به قولنامه‌ای بودن زمین تمایلی به دریافت پایانکار ندارند و در نتیجه شاید برای رعایت مقررات ساخت ساختمان چندان دغدغه‌ای نداشته باشند یعنی برای این سازندگان نه مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان الزام‌آور است و نه سایر قوانین.
آذر سال گذشته رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور خبر از تصویب نهایی قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول داد و گفت: «در مجموع حدود چهار سال به مردم برای دریافت اسناد رسمی اراضی و املاک قولنامه‌ای فرصت داده شده است». رئیس اتحادیه مشاورین معاملات املاک مشهد در سال گذشته عنوان کرد: رقم دقیقی از تعداد خانه‌های قولنامه‌ای وجود ندارد زیرا این معاملات ثبت نمی‌شود که آمار رسمی داشته باشیم. افزایش خرید و فروش این خانه‌ها به دلیل قیمت پایین آن‌ها و وضعیت حاکم بر بازار است. این منازل قولنامه‌ای بیشتر در خیابان نهضت، طبرسی، شهرک شهید رجایی و گلشهر قرار دارند.
رعایت الزامات برای هدررفت انرژی بخش ناکام در مقوله خانه‌های قولنامه‌ای است و باید پرسید راهکار اصلی جلوگیری از هدررفت انرژی به ویژه گاز به دلیل دسترسی راحت چیست؟ آیا در خراسان رضوی که بزرگترین شبکه گازرسانی کشور را دارد افزایش قیمت می‌تواند یک راه اصلی باشد یا فرهنگ‌سازی و دادن مشوق‌هایی در ساخت و ساز جلو این اتلاف را خواهد گرفت؟ به نظر می‌رسد تجربه زندگی در خانه‌هایی که در آن اتلاف انرژی به صفر رسیده و نشان دادن آن به سایر افراد جامعه یکی از راهکارها باشد چون تا زمانی که مردم منافع تلف نشدن انرژی را در زندگی خود لمس نکنند یا تجربه‌ای حداقلی در این زمینه نداشته باشند این راه همچنان بیراه است.
در ادامه بخوانید:
