در پی تصویب مصوبه جدید دولت در خصوص تأمین برق چاه‌های کشاورزی، کشاورزان با چالش‌های متعددی مواجه شده‌اند که نیاز به توجه و حمایت دارند. این مصوبه به منظور ارتقای بهره‌وری و استفاده بهینه از منابع آبی و انرژی در بخش کشاورزی طراحی شده، اما با مشکلاتی نیز همراه است.
کاهش ۳۰ درصدی درآمد بخش کشاورزی به دلیل قطعی برق
احمد فائزی دبیر کمیته توسعه تکنولوژی و مدیریت مصرف انرژی خانه هم‌افزایی انرژی و آب گفتگو با خبرنگار روزنامه قدس با اشاره به موضوع اعمال مدیریت بار مصرف برق در بخش کشاورزی می‌گوید: سال گذشته برق چاه‌های کشاورزی هر روز از ساعت ۱۱ تا ۵ بعدازظهر قطع می‌شد که این مسئله منجر به خسارت به محصولات و تجهیزات کشاورزی می‌شود. طبق آمار جهاد کشاورزی در سال زراعی جاری حدود ۳۰ درصد از درآمد بخش کشاورزی به خاطر مسئله برق کاهش یافته است.
احمد فائزی با اشاره به مصوبه دولت برای ساخت نیروگاه تجدیدپذیر برای تأمین برق چاه‌های کشاورزی اضافه می‌کند: اگر مالکان چاه‌های کشاورزی به ازای ۸۰ درصد دیماند مصرفی خود اقدام به ساخت نیروگاه تجدیدپذیر کنند از قطعی برق معاف هستند و می‌توانند برق مازاد خود را در خارج از ایام اوج مصرف به وزارت نیرو بفروشند.
خرده‌مالکان چاه‌های کشاورزی امکان تأمین منابع ساخت نیروگاه خورشیدی را ندارند
وی ادامه می‌دهد: در مجموع طرح خوبی است که می‌تواند به کشاورزان کمک کند از ضرر خارج شوند، اما چالش‌های مختلفی دارد از جمله اینکه میانگین دیماند مصرفی چاه‌های خراسان رضوی ۷۰ کیلووات است که اگر قرار باشد ۸۰ درصد این رقم نیروگاه خورشیدی احداث شود، با توجه به کیفیت تجهیزات حدود ۲میلیارد هزینه خواهد داشت و با توجه به اینکه بسیاری از چاه‌ها به صورت خرده‌مالک هستند امکان تأمین هزینه ساخت نیروگاه را ندارند.
به گفته دبیر کمیته توسعه تکنولوژی و مدیریت مصرف انرژی خانه هم‌افزایی، در ماده ۲۵ قانون بهبود فضای مستمر محیط کسب و کار به صراحت ذکر شده اگر به دلیل کمبود‌های مقطعی دولت دستور قطع جریان برق را بدهد موظف است نحوه جبران خسارت را تعیین و اعلام کند. موضوعی که تاکنون اتفاق نیفتاده است و منجر به بی‌اعتمادی بخش کشاورزی و صنعت در این زمینه شده است.
ساخت نیروگاه تنها راهکار پیش روی کشاورزان نیست
فائزی با بیان اینکه تنها راهکار ما در این حوزه تولید برق از طریق نیروگاه نیست، می‌افزاید: بهینه‌سازی سیستم‌های پمپاژ چاه‌های کشاورزی در این زمینه راهگشا خواهد بود، بسیاری از این سیستم‌ها به دلیل طراحی نادرست اولیه یا افت عملکرد به مرور زمان راندمان پایینی دارند و می‌توان با هزینه کمتری همچون ایجاد نیروگاه خورشیدی، صرفه‌جویی مهمی در این زمینه رخ بدهد و ما در حال حاضر دستورالعمل اجرایی برای اینکه مشترکان همراه و کم‌مصرف از قطعی برق معاف شوند نداریم در حالی که این موضوع خود می‌تواند مشوق خوبی برای کاهش مصرف باشد و با راهکارهایی همچون استفاده از اینورتر، کاهش سطح دبی و بهینه‌سازی سیستم پمپاژ می‌توان این کار را عملی کرد.
دبیر کمیته توسعه تکنولوژی و مدیریت مصرف انرژی خانه هم‌افزایی انرژی و آب با بیان اینکه ظرفیت‌های قانونی فراوانی وجود دارد که اجرا نمی‌شود، ادامه می‌دهد: بر اساس ماده ۲۹ قانون اصلاح الگوی مصرف انرژی، وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی و صنایع و معادن موظف‌اند سالیانه حداقل ۲۰ درصد از پمپ‌های آب و ماشین‌های کشاورزی فرسوده و پرمصرف را از رده خارج و به همان میزان نسبت به تأمین پمپ‌ها و ماشین‌آلات جدید با مصرف بهینه اقدام کنند.
پیشنهاد ردیف بودجه مستقل برای تأمین منابع مالی ساخت پنل خورشیدی برای چاه‌های کشاورزی
دبیر کمیسیون کشاورزی، امور دام و طیور و صنایع وابسته اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز در گفت‌وگو با قدس خراسان با اشاره به اهمیت استفاده از انرژی‌های نو به ویژه پنل‌های خورشیدی در زمینه تأمین برق چاه‌های کشاورزی می‌گوید: از دو مسیر منابع اعتباری و تسهیلاتی که در اختیار وزارت جهاد کشاورزی و همچنین تسهیلات تبصره ۱۸ که مربوط به پایداری اشتغال در بخش کشاورزی است می‌توان برای تجهیز چاه‌های کشاورزی به پنل‌های خورشیدی تأمین اعتبار کرد.
مجید مهدوی با اشاره به جلسات مختلف با نمایندگان مجلس به ویژه اعضای کمیسیون برنامه و بودجه اضافه می‌کند: تلاش ما این است که در بودجه اثرگذار باشیم و در این جلسات پیشنهاد شد یک ردیف مستقل از سایر منابع اعتباری بخش کشاورزی یا تسهیلاتی برای ایجاد پنل‌های خورشیدی در بودجه در نظر گرفته شود و اعتبارات آن تخصیص یابد که این مسئله گام رو به جلویی برای رفع نگرانی بخش کشاورزی برای موضوع تأمین مالی است.شرایط تسهیلات به گونه‌ای است که کشاورزان نمی‌توانند دریافت کنند.
دبیر اتاق اصناف کشاورزی خراسان رضوی نیز در گفت‌وگو با قدس خراسان با اشاره به مسئله کمبود بودجه در زمینه ساخت نیروگاه می‌گوید: این امر نیازمند سرمایه‌گذاری هنگفتی است و کشاورزان با کمبود منابع روبه‌رو هستند. بعضی از بانک‌ها برای اعطای وام ۴۰۰میلیونی اعلام آمادگی کردند اما شرایطشان به گونه‌ای بوده که کشاورز نتوانسته استفاده کند.
احمدرضا رضازاده می‌افزاید: کشاورزان خرده‌مالک تقاضای ایجاد نیروگاه تجمیعی و کشاورزان عمده‌مالک تقاضای ساخت نیروگاه در محل زمین‌های خود را دارند اما برای نصب آن با مشکل تغییر کاربری روبه‌رو هستند.
کشاورزان نگران تأمین امنیت نیروگاه خورشیدی
وی به مسئله تأمین امنیت، حفظ و نگهداری نیروگاه‌های خورشیدی به عنوان یکی از دغدغه‌های کشاورزان اشاره کرده و می‌افزاید: کشاورزان پیش‌تر از این ناامنی آسیب دیده‌اند به همین دلیل بیشتر موافق نیروگاه تجمیعی هستند تا بتوانند برای حفظ امنیت این نیروگاه به صورت گروهی نگهبان در نظر بگیرند که صرفه اقتصادی نیز داشته باشد.
دبیر اتاق اصناف کشاورزی خراسان رضوی با نقل قولی از کشاورزان مبنی بر اینکه «ما کشاورزان تولیدکننده محصول کشاورزی هستیم و با صنعت برق و تعامل با دولت مأنوس نیستیم» تأکید می‌کند: باید قراردادی معقول طراحی و از طرف دولت با همراهی وزارت نیرو و جهاد کشاورزی و همراهی تشکل‌های کشاورزی مصوب و اعتبار لازم برای کمک به ساخت نیروگاه تأمین شود تا در مدت یک سال بتوان ناترازی را رفع کرد.
کشاورزان بدبین به دولت
رضازاده با بیان اینکه خرید برق توسط دولت تضمینی نیست، ادامه می‌دهد: شرکت برق دستورالعمل خرید برق را صادر کرده اما وجه التزامی برای عدم خرید نگذاشته، در نتیجه اگر مشکل دولت رفع شود ممکن است دیگر از کشاورز خرید نکند یا در صورت خرید، پرداخت‌ها با مشکل روبه‌رو شود پس خرید برق باید مصوبه دولت و شورای اقتصاد داشته باشد.
وی با بیان اینکه کشاورزان به وزارت نیرو اعتماد ندارند، می‌گوید: شرکت برق تاکنون به تعهدات و قراردادهای قبلی خود به درستی عمل نکرده و چه تضمینی وجود دارد به این تعهد در ارتباط با ساخت نیروگاه عمل کند پس لازم است وجه التزامی برای تأخیر در پرداخت مشخص شود.
دبیر اتاق اصناف کشاورزی خراسان رضوی ادامه می‌دهد: دولت در دستورالعمل خود اعلام کرده کشاورزان چهار ماه باید به دولت برق رایگان بدهند در حالی که در آن چهار ماه بیشترین تولید را در تابستان دارند و در هشت ماه دیگر سال به خاطر کوتاه شدن طول روز تولید برق به شدت کاهش می‌یابد و ارزش چندانی ندارد اما قیمت خرید برق توسط دولت در آن چهار ماه ۲هزار و ۲۰۰ تا ۲هزار و ۵۰۰ تومان است در حالی که در همان زمان می‌توان در بورس، برق را ۶هزار تا ۷هزار تومان فروخت، با وجود این کشاورز احساس ضرر می‌کند و راغب است دولت در طول سال خرید کند و به صورت ۲۴ ساعته طبق قرارداد برق را در اختیارش قرار دهد.
به گفته رضازاده کشاورزان نگران هستند با دولت همکاری کنند و برق مورد نیاز دولت در طول روز از پنل خورشیدی تأمین شود اما دوباره دولت اعلام پیک شبانه داشته باشد و کشاورزان را مجبور به گسترش پنل‌ها و استفاده از باتری کند که این مسئله نیازمند سرمایه‌گذاری مجدد است.
وی با بیان اینکه تعامل وزارت نیرو با صنایع بهتر از بخش کشاورزی است، اضافه می‌کند: با صنایع تعامل شده در یک منطقه تولید و در منطقه دیگر مصرف کنند همچنین آن‌ها می‌توانند از سقف سوله‌های خود برای ساخت نیروگاه خورشیدی استفاده کنند که این تعامل برای آن‌ها بصرفه و راحت‌تر است. در زمینه کشاورزی پیشنهاد ما این است شرکت برق اقساط وام‌های ایجاد نیروگاه خورشیدی را به عهده بگیرد و با برق دریافتی جبران کند.
دبیر اتاق اصناف کشاورزی خراسان رضوی معتقد است ۳۴ درصد از برق کشور در اختیار صنعت است ولی سهم کشاورزی کشور از برق ۱۴ درصد و سهم کشاورزی از برق شهر مشهد ۵/۸درصد است که میانگین استان با میانگین کشور فاصله چندانی ندارد در حالی که کشاورزی مصرف برق کمتری نسبت به صنعت دارد اما بیشترین فشار و خاموشی برق روی بخش کشاورزی است.
رفع مشکل ناترازی نیازمند برنامه‌ریزی معقول است تا استقبال همگان را در نظر گیرد و کشاورزان بابدبینی مقابل این نیاز اساسی ایستادگی نکنند.
