چهل و ششمین جلسه “کمیته آب و محیط زیست” امروز چهارشنبه مورخ ۱۴۰۴/۰۲/۳۱ با حضور نمایندگانی از شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی، شرکت آبفا استان، شرکت برق منطقه‌ای خراسان، شرکت بهره‌برداری نفت و گاز شرق، شرکت پالایش گاز شهید هاشمی‌نژاد، توزیع نیروی برق مشهد، منطقه چهار عملیات انتقال گاز، جهاد کشاورزی استان، صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی، نظام صنفی و کشاورزی استان، دانشگاه فردوسی مشهد و یکی از شرکت‌های حوزه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در محل خانه هم‌افزایی انرژی و آب خراسان رضوی برگزار شد.
مدیریت پسماندهای صنعتی و ویژه در دستورکار استان
این نشست با ارائه آخرین وضعیت پروژه‌های احداث سایت مجاز امحاء و دفن پسماندهای ویژه در خراسان رضوی توسط معاون کمیته‌های خانه هم‌افزایی آغاز شد.
امین طون پور با اشاره به اتفاقات مثبت رخ داده پس از سال‌ها غفلت در مدیریت پسماندهای صنعتی و ویژه استان گفت:«گام‌های عملی برای حل این معضل برداشته شد. در جلسه کارگروه مدیریت پسماند استانداری خراسان رضوی در فروردین 1404، تصمیم تاریخی برای راه‌اندازی سایت پسماندهای ویژه در اراضی بجستان به تصویب رسید. این موفقیت حاصل دو سال پیگیری مستمر خانه هم‌افزایی انرژی و آب است که با ارائه مستندات کارشناسی و برگزاری نشست‌های تخصصی، این موضوع را به دغدغه‌ای عمومی تبدیل کرد. احداث این سایت تحولی اساسی در مدیریت پسماندهای صنعتی استان ایجاد می‌کند. با وجود بیش از 6000 واحد صنعتی فعال در استان که سالانه حجم قابل توجهی پسماند ویژه تولید می‌کنند، فقدان چنین مرکزی مشکلات زیست‌محیطی و اقتصادی بسیاری ایجاد کرده و این طرح نه تنها از خروج سرمایه‌های کلان از استان جلوگیری می‌کند، بلکه به بهبود وضعیت محیط‌زیست نیز کمک شایانی خواهد کرد. این تصمیم نمونه‌ای موفق از تأثیرگذاری نهادهای مردمی در حل مسائل کلان استانی است. خانه هم‌افزایی با رویکردی علمی و پیگیری مستمر ثابت کرد که مشارکت سازمان‌های غیردولتی می‌تواند به تصمیم‌سازی‌های مؤثر منجر شود.»
ایزو 46001 چیست و چرا برای مدیریت آب حیاتی است؟
در ادامه، آقای مهندس ملک‌زاده، کارشناس حوزه استاندارد، به ارائه توضیحات جامعی در مورد استاندارد ایزو 46001 (سیستم مدیریت بهره‌وری آب) پرداختند. این ارائه بر اهمیت بهینه‌سازی مصرف آب و نقش این استاندارد در دستیابی به مدیریت پایدار منابع آبی تأکید داشت.
ملک زاده با اشاره به ابعاد این استاندارد گفت:«استاندارد 46001 ISO یک چارچوب بین‌المللی برای سیستم مدیریت بهره‌وری آب است که به سازمان‌ها کمک می‌کند مصرف آب خود را بهینه‌سازی کنند. این استاندارد با ارائه روش‌های سیستماتیک، سازمان‌ها را قادر می‌سازد تا با شناسایی فرصت‌های صرفه‌جویی، کاهش تلفات و بهبود کارایی، مدیریت پایدار منابع آب را محقق سازند. پیاده‌سازی این استاندارد باعث کاهش هزینه‌های عملیاتی و حفظ محیط‌زیست می‌شود. برنامه‌ریزی، اجرا، پایش و بهبود مستمر از ویژگی‌های این استاندارد است که آن را برای طیف گسترده‌ای از سازمان‌ها قابل اجرا می‌سازد. این استاندارد با سایر استانداردهای مدیریت زیست‌محیطی مانند 14001 ISO سازگاری کامل دارد و می‌تواند به‌عنوان بخشی از سیستم مدیریت یکپارچه سازمان مورد استفاده قرار گیرد.»
باروری ابرها: فناوری نوین یا امیدی نامطمئن؟
سپس، آقای دکتر مفیدی، دانشیار اقلیم‌شناسی و عضو هیئت‌علمی گروه جغرافیای دانشگاه فردوسی مشهد، سخنرانی علمی‌ای با موضوع «بررسی علمی باروری ابرها و باورهای رایج در این حوزه» ایراد کردند. ایشان با مرور مبانی فنی و تجربیات جهانی، چالش‌ها و فرصت‌های این روش تعدیل آب‌وهوا را تشریح نمودند.
وی با اشاره ابعاد باروری ابرها گفت:«باروری ابرها یکی از روش‌های تعدیل وضعیت جو است که با تحریک مصنوعی ابرها، به افزایش بارش کمک می‌کند. این فرآیند بر اساس دو مکانیسم اصلی عمل می‌کند: فرآیند برژرون در ابرهای سرد (دمای زیر 15- درجه سانتیگراد) که در آن کریستال‌های یخ با جذب قطرات آب فوق‌سرد رشد می‌کنند و فرآیند برخورد و درهم‌آمیزی در ابرهای گرم که منجر به تشکیل قطرات باران می‌شود. روش‌های باروری ابرها شامل باروری دینامیک (استفاده از یخ خشک)، باروری با ذرات آب‌دوست (برای ابرهای گرم) و باروری استاتیک (استفاده از یدور نقره برای ابرهای سرد) است.»
مفیدی درباره تاریخچه این فناوری در ایران و جهان گفت:«تاریخچه باروری ابرها به سال 1946 بازمی‌گردد، زمانی که وینسنت شیفر با استفاده از یخ خشک، تشکیل کریستال‌های یخ در ابرهای فوق‌سرد را تحریک کرد. در سال 1947، برنارد ونگوت نشان داد که یدور نقره نیز می‌تواند به‌عنوان هسته انجماد عمل کند. در ایران، اولین اقدامات باروری ابرها در سال 1353 در حوضه‌های آبریز سدهای کرج و جاجرود آغاز شد و پس از وقفه‌ای، در دهه 70 با تأسیس مرکز ملی تحقیقات باروری ابرها در یزد ادامه یافت.»
او افزود:«علی‌رغم کاربردهای گسترده و سرمایه‌گذاری‌های انجام شده، باروری ابرها با چالش‌های متعددی روبرو بوده و نتایج این روش اغلب غیرقطعی و وابسته به شرایط خاص جوی است. این تناقض میان انتظارات عمومی و واقعیت‌های علمی، ضرورت تحقیقات بیشتر و مدیریت واقع‌بینانه‌تر این فناوری را نشان می‌دهد. با این حال، همانطور که آکادمی ملی علوم آمریکا در سال 2003 تأکید کرده، این فناوری هنوز نتوانسته است شواهد علمی قانع‌کننده‌ای برای اثبات کارایی خود ارائه دهد، چالشی که تا به امروز نیز پابرجاست.»
در پایان جلسه، حاضرین به بحث و تبادل‌نظر درباره موضوع باروری ابرها پرداختند. همچنین پیشنهاد شد پروپوزال سرمایه‌گذار بخش خصوصی که تمایل به مشارکت در این حوزه دارد، توسط اساتید دانشگاه مورد بررسی و امکان‌سنجی دقیق قرار گیرد. این اقدام می‌تواند گامی مؤثر در توسعه فناوری‌های مرتبط با مدیریت منابع آب در منطقه باشد.
