برگزاری گردهمایی تحلیل و بررسی پیش‌نویس سند ساماندهی رودخانه کشف رود با محوریت ارائه یافته‌های دو سال اخیر کارگروه ساماندهی و احیای کشف رود خانه هم‌افزایی انرژی و آب برای بررسی نظرات، انتقادات و پیشنهادات فعالان محیط زیستی با مشارکت کم‌نظیر فعالان و دغدغه‌مندان محیط زیست مشهد و استان خراسان رضوی روبه‌رو شد و بازتاب‌های متعددی در فضای رسانه‌ای استان در پی داشت.
در ادامه این گزارش به بازخوانی رویکرد روایت 3 روزنامه قدس خراسان، خراسان رضوی و شهرآرا از این گردهمایی می‌پردازیم.
روایت روزنامه خراسان رضوی؛ جای خالی نگاه ملی به معضل کشف رود!
به قلم بهاره موفقی – معضل کشف رود حل شدنی است اما به شرطی که عزمی ملی برای رسیدگی به این معضل بزرگ زیست محیطی وجود داشته باشد؛ موضوعی که در گردهمایی تحلیل و بررسی پیش‌نویس سند ساماندهی رودخانه کشف رود نیز بر آن تاکید شد و جای خالی این نگاه ملی به حل معضل کشف رود مورد نقد قرار گرفت. به گزارش «خراسان رضوی»، گردهمایی تحلیل و بررسی پیش‌نویس سند ساماندهی رودخانه کشف رود با حضور مدیر عامل شرکت آبفا، کارشناسان، اساتید دانشگاه و فعالان محیط زیست استان خراسان رضوی برگزار شد و یکی از موارد مورد تاکید در این نشست ضرورت توجه ملی به حل این معضل بود که دبیر کارگروه ساماندهی و احیای کشف رود نیز در این باره گفت: به دنبال این هستیم که کشف رود را به یک مسئله ملی تبدیل کنیم چون در این صورت است که می‌توانیم بودجه ملی برای آن دریافت کنیم.
حسن اسماعیلیان، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد، درباره چالش های پیش روی ساماندهی کشف رود گفت: یکی از دلایل عمده چالش ها بحث محدودیت منابع مالی است. تصفیه هر متر مکعب فاضلاب نیازمند حدود ۳۰ میلیون تومان هزینه است. وی با اشاره به اینکه ۸۵ درصد شبکه فاضلاب مشهد اجرا شده است، گفت: سه تصفیه خانه بزرگ و پیشرفته در حال احداث است. طی سی سال گذشته فارغ از فرایند تصفیه در تصفیه خانه های مشهد، ۲۶۳ هزار مترمکعب، میزان احداث تصفیه خانه های کل مشهد بوده است؛ اما امروز با همه چالش ها سه تصفیه خانه با میزان ۲۵۰ هزار تا ۲۶۰ هزار مترمکعب در حال احداث است. وی تصریح کرد: ما نگاه احیا به کشف رود داریم چون به نظرم فرصت های زیادی در آن نهفته است.
محمدرضا فلفلانی، مدیر عامل خانه هم افزایی انرژی و آب نیز ضمن اشاره به این که نگاه خانه هم افزایی بین بخشی و بین دستگاهی است، گفت: در سطح کلان کشوری ما شکافی بین تصمیم گیری مسئولان و اخذ بازخورد از محیط، اصلاح تصمیمات و اجرای یکسری سیاست ها در یک محیط آزمایشگاهی داریم. عرض بنده این است که خیلی از سیاست گذاری ها در سطح کلان این ایراد را دارد. سندی که تهیه شده پیش نویس است. نگاه ما این است که چنانچه اجماعی بین تمام فعالان محیط زیست در حوزه کشف رود شکل بدهیم ، می‌توانیم مطالبه گری آگاهانه ای را در فضای کشور رقم بزنیم.
شناسایی ۵ هزار زمین کشاورزی در کشف رود!
رمضان روحانی، دبیر کارگروه ساماندهی و احیای کشف رود خانه هم‌افزایی انرژی و آب نیز در این جلسه بیان کرد: چشم اندازی که برای کشف رود در خانه هم افزایی مدنظر ماست، این است که کشف رود، رودخانه بماند و احیای آن برای ما مهم بود؛ چون برخی از دوستان برای حل بحران کشف رود مسئله خشک کردن دایمی رودخانه را مطرح می‌کردند. روحانی با اشاره به اینکه امروز با رودخانه ای مواجه هستیم که رودخانه نیست بلکه فاضلاب خانه است، گفت: طبق آماری که از دوستان جهاد گرفتیم ما ۵ هزار زمین کشاورزی در کشف رود زیرکشت داریم که البته برخی جاها تا ۷ هزار هم اعلام کرده اند. وی تاکید کرد: کمیسیون اصل نود در گزارش خود بیان کرده است که تمام دستگاه های وظیفه مند در این حوزه به بخشی از تکالیف خود عمل نکردند.
کامران داوری، رئیس پژوهشکده آب و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد هم با اشاره به عمومی بودن مسئله کشف رود گفت: باید مشارکت همگان را جلب کنیم، چون مشارکت همه راه حل بهتری به ما می دهد. وی با اشاره به اهمیت نسبت میان امور سیاستی و امور کارشناسی در حل این موضوع خاطرنشان کرد: قرار نیست کارشناسان سیاست های مملکت را تعیین کنند.
سلیمی، مسئول پروژه طرح آزادسازی و احیای کشف رود نیز گفت: متاسفانه در این مسئله هیچ وقت جامع نگری و فرایندی که به یک سیستم پایدار تبدیل شود، اتفاق نیفتاد.
وی ادامه داد: درسال ۱۳۹۸ یک سیاست گذاری توسط استانداری انجام شده و بعد ۵ سال می بینیم با همان سیاست ها و… می خواهند امری اتفاق بیفتد.
تقی زاده، عضو هیئت مدیره شبکه سمن های محیط زیستی خراسان رضوی نیز در حاشیه این نشست گفت: موضوع کشف رود داستانی تکراری شده و دانشگاه فردوسی قبلا مطالعات و راهکارها را انجام داده است، اما به قسمت اجرا که رسیدیم همه درجا زدند.
وی با اشاره به بازدید سازمان های مردم نهاد در سال ۱۳۹۸ و گزارش روزنامه خراسان با عنوان «۲دهه کشت مرگ در کشف رود» گفت: این موضوع باعث شد استانداری نهادهای متولی را جمع کند و تفاهم نامه ای شکل بگیرد. سرنوشت تفاهم نامه به کجا رسید و کدام نهاد متولی به وظایف اصلی خود در این تفاهم نامه عمل کرده است؟
تحقق احداث ۵ تصفیه خانه تا سال ۱۴۰۷
حمید کافی، مدیر بهره برداری شرکت آب و فاضلاب مشهد نیز در پاسخ به سوال خبرنگار خراسان درباره وضعیت احداث ۵ تصفیه خانه ای که معاون دادستان مشهد پیش از این، وظیفه آبفا را احداث این تعداد تصفیه خانه تا سال ۱۴۰۵ بیان کرده بود، گفت: ۲۵۰ هزار مترمکعب تصفیه خانه فاضلاب احداث خواهد شد و از سال ۱۴۰۳ این تعهد ما شروع شده است و هرسال هم بر اساس تعهد ۵۰ هزار مترمکعب احداث خواهیم کرد که طی ۵ سال محقق خواهد شد. امسال ۵۰ هزار متر مکعب از همان ۲۵۰ هزار متر مکعب ساخته و در خردادماه وارد مدار شد. وی افزود: تا سال ۱۴۰۵ نمی دانم چه ظرفیتی درنظر گرفته بودند که طبیعتا مسائل اقتصادی به احتمال زیاد تاثیرگذار خواهد بود.
روایت روزنامه قدس خراسان؛ تلاش برای احیای قلب کشف‌رود
به قلم طاهره فجر داودلی – گردهمایی تحلیل و بررسی پیش‌نویس سند ساماندهی رودخانه کشف‌رود صبح دیروز در محل شرکت آب و فاضلاب مشهد با حضور کارشناسان، اساتید دانشگاه و فعالان محیط زیست خراسان رضوی برگزار شد تا ۳۰ چالش و ۱۱۰ عنوان پروژه برای ساماندهی رودخانه کشف‌رود مورد بررسی قرار بگیرد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد در ابتدای این مراسم گفت: در چند سال گذشته به ویژه در دهه اخیر چالش‌های اقتصادی و مالی زیادی برای دولت‌ها وجود داشت. یکی از دلایل عمده که سبب ایجاد چالش می‌شود، بحث محدودیت منابع مالی است و این موضوع یکی از رکن‌های اساسی تأخیرات و اشکالات به شمار می‌رود.
حسن اسماعیلیان ضمن اشاره به هزینه تصفیه فاضلاب ادامه داد: هر مترمکعب تصفیه فاضلاب حدود ۳۰ میلیون تومان هزینه دارد و هر تصفیه‌خانه ۱۰۰ هزار مترمکعبی اگر در حال حاضر بخواهد در یک فرایند پیشرفته ساخته شود، نزدیک به ۳هزار میلیارد تومان اعتبار لازم دارد. این در حالی است که شرکت آب و فاضلاب یک شرکت تولیدکننده فاضلاب نیست و یک مأموریت محیط زیستی برای ایجاد تصفیه‌خانه‌ها دارد.
وی افزود: خیلی از شهرها به ویژه روستاها شبکه جمع‌آوری فاضلاب ندارند و دلیلش این است که دولت ردیفی برای این امر ایجاد نمی‌کند و اعتباری اختصاص داده نمی‌شود و برخی پروژه‌های نیمه‌تمام فاضلاب وجود دارند که در آن‌ها با کندی و عملکرد ۲۰یا ۳۰ ساله مواجه هستیم.
اثرگذاری اولویت در تکمیل پروژه‌ها
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد نبود منابع مالی را دلیل اصلی تکمیل نشدن طرح‌ها دانست و تصریح کرد: پروژه‌هایی در خراسان رضوی وجود دارد که با سابقه ۲۰ ساله پیشرفت آن‌ها ۲۰ درصد بوده و علت این اتفاق آن است که از نگاه برنامه‌ریزان همواره اولویت‌های مهم‌تری با توجه به محدودیت‌های منابع مالی وجود داشته است.
اسماعیلیان خاطرنشان کرد: ۸۵ درصد شبکه فاضلاب مشهد اجرا شده و اگر شبکه فاضلاب مشهد اجرا نمی‌شد، با تراکم‌ها و افزایش جمعیتی که در حال حاضر با آن مواجه هستیم، معلوم نیست زیر پای ما چه اتفاق‌هایی می‌افتاد و یکی از آنی‌ترین اثرات این اتفاق این است که بخش مهمی از منابع آب به ویژه حوزه آب شرب مشهد از دسترس خارج می‌شد. بنابراین اجرای شبکه فاضلاب موجب شده منابع آب مشهد حفظ شود.
وی با اشاره به تعداد تصفیه‌خانه‌های ایجاد شده گفت: به صورت اسمی ۲۶۳هزار مترمکعب تصفیه‌خانه در ۳۰ سال گذشته ساخته شده؛ اما امروز با همه چالش‌های مالی، سه تصفیه‌خانه بزرگ با ظرفیت حدود ۲۵۰هزار مترمکعب در حال ساخت است که بخشی از یک تصفیه‌خانه امروز به مدار بهره‌برداری وارد شده و این تصفیه‌خانه‌ها معادل همه تصفیه‌خانه‌های ساخته شده در ۳۰ سال گذشته است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد تأکید کرد: امیدواریم سندی که در مورد آن مطالعه شده علاوه بر مسائل و چالش‌های احصا شده در موضوعات مهمی مانند بررسی نقاط قوت، ضعف، تهدیدها و فرصت‌های طرح، کار بیشتری انجام دهد. وقتی از منظر احیا به کشف‌رود نگاه می‌کنیم، فرصت‌های زیادی در آن نهفته است که به آن کمتر توجه کرده‌ایم و باید زمینه‌های این فرصت‌ها را فراهم کنیم.
اسماعیلیان خاطرنشان کرد: آنچه برای ما بیشتر اهمیت دارد این است که این سند وقتی در حال تهیه است، راهبردهای اجرایی آن هم تعیین شود و هم‌افزایی در راستای انجام آن صورت بگیرد. به طور مثال در ساخت تصفیه‌خانه‌ها بی‌شک اگر کمک دستگاه قضا و مسئولان نبود، این نتایج را به دنبال نداشت. بزرگترین پروژه تأمین منابع از محل ماده ۵۶ که از منبع تسهیلات بانکی شکل گرفته، در شهر مشهد اتفاق افتاده که به یمن این هماهنگی‌ها و هم‌افزایی‌ها بوده است.
شکاف آسیب‌شناسی در اجرای تصمیم‌های اجرایی
همچنین در این مراسم، مدیر عامل خانه هم‌افزایی آب و انرژی خراسان رضوی گفت: این خانه نگاه بین‌بخشی و بین‌دستگاهی دارد و در مورد کشف‌رود تمام تلاش دو سال اخیر این بود که نشستی با تمام گروه‌های مرتبط با موضوع داشته باشیم تا از نگاه و مشارکت آن‌ها از جمله نمایندگان سه قوه مقننه، مجریه و قضائیه و نمایندگان مجلس هم استفاده کنیم.
محمدرضا فلفلانی ادامه داد: در کشور این موضوع مورد غفلت واقع شده و یک شکاف میان تصمیم‌گیری و دریافت بازخورد از محیط و اصلاح تصمیم‌گیری و اجرای برخی از تصمیم‌ها در محیط کوچک‌تر در بیشتر مسئولان در سطح کلان کشوری وجود دارد. در حال حاضر خیلی از سیاست‌گذاری‌ها این اشکال را دارد که محیط را تحت تأثیر قرار می‌دهد و این یک شکاف با اهمیت است.
وی به اجماع میان همه گروه‌ها برای ساماندهی کشف‌رود اشاره و تشریح کرد: سند تهیه شده پیش‌نویس است و نگاه ما این بوده که اجماعی میان تمام فعالان محیط زیست در مورد کشف‌رود شکل بدهیم تا بتوانیم مطالبه‌گری آگاهانه‌ای را در فضای کشور رقم بزنیم و در راستای ساماندهی این چالش کوشش کنیم.
آسیب‌شناسی خشک شدن کشف‌رود
دبیرکارگروه ساماندهی کشف‌رود، خانه هم‌افزایی آب و انرژی خراسان رضوی در خصوص بررسی چالش‌های کشف‌رود گفت: کشف‌رود دارای پیشینه تاریخی است و این ایده وجود دارد که کشف‌رود، کشف‌رود بماند و احیای آن مهم است. برای حل مسئله کشف‌رود خشک کردن دائمی رودخانه مطرح می‌شد؛ اما ما به دنبال این هستیم که این رودخانه به گذشته زیبای خود بازگردد.
رمضان روحانی ادامه داد: کشف‌رود از روستاهای فراوان با طولی افزون بر ۳۸۴ کیلومتر از شهرهای قوچان، چناران، مشهد، رضویه و سرخس عبور می‌کند و در نهایت به ریگزارهای ترکمنستان می‌ریزد. این رودخانه در اطراف خود تمدن قدیمی توس و رودخانه و ۹۰۰ روستا را شکل داده و تأمین منابع آب و زندگی روستاییان از این رودخانه بوده است.
وی علت ایجاد بحران در کشف‌رود را موج مهاجرت به مشهد و بی‌توجهی به روستاها و شهرهای نزدیک دانست و عنوان کرد: تمرکز امکانات در مشهد موجب گسترش شهرنشینی و حاشیه‌نشینی در این شهر شد و ساخت و سازهای غیراصولی و برداشت‌های مازاد از رودخانه سبب شد ما امروز رودخانه‌ای به اسم کشف‌رود نداشته باشیم و آن رودخانه پرآب، خشک و تبدیل به یک بستر خالی شود. از سوی دیگر فاضلاب‌های زیادی در سطح شهر مشهد تولید می‌شود که متناسب با تصفیه‌خانه‌ها نیست و مازاد فاضلاب به سمت کشف‌رود روانه می‌شود. ۸۵ درصد طرح اگو ایجاد شده و ۱۵ درصد باقیمانده از سطح شهر از طریق کانال‌ها به سمت حاشیه شهر و در نهایت کشف‌رود هدایت می‌شود.
ساماندهی کشف‌رود با مطالبه‌گری محقق می‌شود
دبیرکارگروه ساماندهی کشف‌رود ، خانه هم‌افزایی آب و انرژی خراسان رضوی تصریح کرد: تخلیه روزانه تانکرهای فاضلاب را داریم که عدد آن به صورت دقیق مشخص نیست و امروز کشف‌رود یک فاضلاب‌خانه است؛ یعنی فاضلاب‌های صنعتی، خانگی و گاه بیمارستانی وارد این رودخانه می‌شود و رودخانه‌ای که در گذشته فضای زندگی بوده، امروز به یک بحران تبدیل شده و بحران بعدی استفاده کشاورزانی است که پیش از این با آب پاک کشاورزی می‌کردند و اکنون در حال کشاورزی با همین فاضلاب جاری هستند.
روحانی با ارائه آماری توضیح داد: بنا به آمار جهاد کشاورزی ۵هزار هکتار سطح زیر کشت در اطراف کشف‌رود داریم که بنا به آمار غیر رسمی این عدد تا ۷ هزار و ۵۰۰ هکتار هم می‌رسد و باید گفت کشف‌رود امروز محل کشت با فاضلاب است. تا مادامی که این فاضلاب در اختیار کشاورز باشد، این کشت اتفاق می‌افتد و وقتی فعالان محیط زیست مطالبه‌گری را ایجاد کردند، برخورد اتفاق افتاده است.
وی تجاوز به بستر و حریم، تخلیه نخاله‌های ساختمانی در حریم رودخانه و حاشیه‌نشینی‌ها از بُعد اجتماعی در اطراف کشف‌رود را از دیگر معضلات آن عنوان کرد و گفت: اگر دستگاه‌های اجرایی به وظیفه خود عمل نکرده‌اند، شاید چون کشف‌رود برای سازمان‌های متولی، مردم و حتی نخبگان اولویت نبوده و علت برگزاری جلسات این است که نخبگان استان و مشهد را در مورد کشف‌رود دغدغه‌مندتر کنیم تا مطالبه اجتماعی شکل بگیرد و این مطالبه‌گری تخصصی، دستگاه‌های اجرایی را مکلف‌تر کند تا به وظایف خود عمل کنند.
ضرورت تکمیل طرح اگو
دبیرکارگروه ساماندهی کشف‌رود، خانه هم‌افزایی آب و انرژی خراسان رضوی ادامه داد: یکی از راه‌حل‌ها اجرای ۱۵ درصد طرح اگو است تا فاضلاب از سطح شهر جمع شود. صنایع به تخلیه فاضلاب در رودخانه می‌پردازند و چون پیش‌تصفیه ندارند، رودخانه محل تخلیه این فاضلاب‌ها شده و این مطالبه‌گری باید ایجاد شود تا پیش‌تصفیه قبل از ورود فاضلاب به رودخانه اتفاق بیفتد و ارتقای تصفیه‌خانه‌های فعلی و استفاده از تکنولوژی‌های جدیدتر برای تصفیه‌خانه‌ها از دیگر موارد مهم برای مطالبه‌گری است.
روحانی عنوان کرد: طبق مطالعات، نزدیک به چهار یا پنج تصفیه‌خانه جدید نیاز داریم تا همه فاضلاب‌های سطح شهر جمع‌آوری شود. برای تصفیه‌خانه‌های لوکال می‌توانیم سرمایه‌گذار بخش خصوصی بیاوریم تا فاضلاب جمع‌آوری شده را بازچرخانی و در فضای سبز استفاده کنیم. ما دنبال این هستیم که این موضوع را به مسئله ملی تبدیل کنیم تا بتوانیم بودجه ملی داشته باشیم.
وی ایجاد الگوهای کشت با خطرپذیری پایین‌تر مثل کشت جارو و الیاف طبیعی، تأمین آب مورد نیاز کشف‌رود و بازچرخانی آب رودخانه به داخل رودخانه برای احیای کشف‌رود را جزو شرایط مطلوب بیان کرد و گفت: تبدیل کشف‌رود به یک فضای تفرجگاهی، کسب درآمد پایدار در حوزه اقتصاد شهری و ارتقای سرانه‌های فضای سبز با آبیاری فضای سبز از طریق بازچرخانی اهمیت دارد و اگر با این مدل‌ها جلو برویم، می‌توانیم برای کشف‌رود آینده خوبی را در نظر بگیریم و در این مرحله نقش‌آفرینان اجتماعی می‌توانند مانند سازمان‌های مردم‌نهاد، افراد دارای تریبون، گروه‌های جهادی، دانشجویان و سایر گروه‌ها پای کار بیایند.
معضل نگاه‌های تک‌بعدی در ساماندهی کشف‌رود
دبیرکارگروه ساماندهی کشف‌رود، خانه هم‌افزایی آب و انرژی خراسان رضوی خاطرنشان کرد: در سال ۱۴۰۲ در خانه هم‌افزایی کارگروهی تشکیل شد به نام کارگروه احیا و ساماندهی کشف‌رود. این کارگروه ۹ هدف اصلی را دنبال می‌کند که امروز در تبیین مرحله آخر هستیم و از همه دستگاه‌های مربوط یک گزارش عملکرد درخواست کردیم تا کار تکراری انجام نشود. در این محور به ۳۰ مسئله رسیدیم که هر یک از این مسائل به شبکه مسائل دیگری متصل است و سپس روی راهکارها و وضع مطلوب کار کردیم تا بتوانیم سند جامع ساماندهی و احیای رودخانه کشف‌رود را تدوین کنیم و به سراغ بسته‌های تصمیم‌ساز برویم.
روحانی اشکال مطالعات پیشین را نگاه تک‌بعدی دانست و افزود: در مطالعات گذشته به موضوعات کشف‌رود تک‌بعدی نگاه شده بود و ۶ کارگروه ذیل کارگروه اصلی از جمله کارگروه کشاورزی، محیط زیست، فنی مهندسی، حقوقی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایجاد شد تا همه ابعاد کشف‌رود بررسی شود. به عنوان مثال در کارگروه حقوقی، نمایندگان حقوقی دستگاهی متولی را دعوت و گفت‌وگو کردیم تا همه ظرفیت‌های این موضوع را ببینیم و در کارگروهی به اسم تلفیق تمام نگاه‌ها با هم مدنظر قرار گرفت که فرصت خوبی برای استماع نظر خبرگان شد.
روایت شهرآرا؛ کشف‌رود همچنان درگیر کشت فاضلابی
به قلم طنین همتی – گردهمایی تحلیل و بررسی پیش‌نویس سند ساماندهی رودخانه کشف‌رود با هدف ارائه اقدامات انجام‌شده، 30چالش احصا شده در حوزه کشف‌رود و 110عنوان پروژه برای ساماندهی آن است که پس از دو سال کار تحقیقاتی، پژوهشی و مطالعاتی توسط کارگروه ساماندهی و احیای کشف‌رود، خانه هم‌افزایی انرژی و آب و با مشارکت تمامی ذی‌نفعان و ذی‌ربطان صبح دوشنبه در مشهد برگزار شد.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد در این گردهمایی گفت: در دهه اخیر چالش‌های اقتصادی و مالی زیادی برای دولت‌ها وجود داشته و یکی از دلایل مهمی که در رفع چالش‌ها، اقدامات مؤثر و به‌موقعی انجام نمی‌شود، محدودیت منابع مالی است.
به گفته حسین اسماعیلیان، پروژه‌های زیادی در استان داریم که با سابقه بیست‌سال با پیشرفت 20 تا 25درصد وجود دارد و از نگاه قانون‌گذاران اولویت‌های مهم‌تری با توجه به محدودیت در منابع مالی وجود داشته است.
او با بیان اینکه ایجاد هر مترمکعب تصفیه‌خانه فاضلاب تقریبا 30میلیون تومان هزینه دارد، ادامه داد: با تمام این شرایط در مشهد 85درصد شبکه جمع‌آوری فاضلاب اجرا شده است که اگر این شبکه با این گستردگی اجرا نمی‌شد، معلوم نبود شهر مشهد از لحاظ زیستی با این حجم جمعیت چه وضعیتی از لحاظ تأمین آب‌شرب داشت.
سه تصفیه‌خانه مشهد در حال احداث
او گفت: طی سی‌سال گذشته 263هزار متر مکعب تصفیه‌خانه در مشهد احداث شده است. اما امروز با همه چالشهایی که بیان شد سه تصفیه‌خانه بزرگ با ظرفیت250هزار متر مکعب در حال احداث است. یعنی معادل تصفیه‌خانه‌هایی که در سی سال ایجادشده در حال احداث داریم.
پنج هزارهکتار در حاشیه رودخانه کشف‌رود زیر کشت
دبیر کارگروه استانی ساماندهی و احیای کشف‌رود در این گردهمایی با اشاره به قدمت تاریخی رودخانه کشف‌رود که اکنون به مرکز دفع فاضلاب و کشت محصولات کشاورزی ناسالم در این حریم تبدیل شده است، اظهار کرد: موج مهاجرت به مشهد باعث شد شهرنشینی به حاشیه شهر گسترش پیدا کند و این موضوع بر خشک‌شدن این رودخانه با قدمت بالا تأثیر بگذارد. از طرفی دیگر با توجه به محدودیت تصفیه‌خانه‌های شهری حجم زیاد فاضلاب و مازاد آن روانه رودخانه کشف‌رود شد.
به گفته رمضان روحانی، ۸۵درصد طرح اگو در مشهد اجرا شده اما همان ۱۵درصد مابقی از طریق کانال‌های شهری در نهایت به حاشیه شهر و کشف‌رود هدایت می‌شود. براساس اعلام شرکت آب و فاضلاب مشهد روزانه به طور تقریبی ۱۰۰تانکر فاضلاب در رودخانه‌کشف‌رود تخلیه می‌شود. درنتیجه، ما با رودخانه‌ای روبه‌رو هستیم که دیگر رودخانه نیست بلکه یک فاضلاب‌خانه است و رودخانه‌ای که قبلا فضای زندگی بوده اکنون تبدیل به یک بحران شهری شده است.
روحانی افزود: بحران بعدی وقتی اتفاق می‌افتد که کشاورزانی که به طور سنتی در گذشته در حاشیه کشف‌رود با آب پاک محصولات خود را آبیاری می‌کردند، امروز با آب فاضلاب آبیاری انجام می‌دهند و طبق آماری که گرفته‌ایم حدود پنج هزارهکتار در حاشیه رودخانه کشف‌رود زیر کشت داریم.
او با بیان اینکه کشف‌رود امروز محل کشت با فاضلاب است اظهار کرد: تا مادامی که فاضلاب در اختیار کشاورز باشد راهی به جز کشت با فاضلاب ندارد.
دستگاه‌های اجرایی به تکالیف خود عمل نکرده‌اند
روحانی افزود: براساس اعلام کمیسیون اصل۹۰، همه دستگاه‌های اجرایی استان که در حوزه کشف‌رود وظیفه‌مند بودند، به تکالیف خود در این حوزه عمل نکردند که دلیل آن می‌تواند در اولویت نبودن موضوع کشف‌رود چه برای دستگاه‌های اجرایی، چه نخبگان دانشگاهی و حتی مردم باشد. ما باید نخبگان حوزه محیط‌زیستی را درباره موضوع کشف‌رود دغدغه‌مندتر کنیم تا مطالبه‌گری از دستگاه‌های اجرایی، آن‌ها را ملزم کند وظایف خود را انجام دهند.
نیاز به توسعه تصفیه‌خانه شهری برای احصای فاضلاب مازاد
به گفته دبیر کارگروه استانی ساماندهی و احیای کشف‌رود، متأسفانه خیلی از صنایع ما الزام به تخلیه فاضلاب به رودخانه دارند که ما می‌توانیم آن‌ها را ملزم به پیش تصفیه فاضلاب قبل از ورود به رودخانه کنیم. ارتقای ظرفیت تصفیه‌خانه‌های فعلی متناسب با حجم فاضلاب تولیدی و استفاده از تکنولوژی‌های روز از جمله مواردی است که باید قطعا انجام شود.
روحانی ادامه داد: تصفیه‌خانه لوکال یکی از راهکارهایی است که می‌تواند بخش خصوصی را با مشوق‌های مالی پای کار بیاورد که آن‌ها بتوانند آب را بازچرخانی کنند.
او افزود: ما به دنبال آن هستیم که کشف‌رود را تبدیل به یک مسئله ملی کنیم تا بودجه ملی دریافت کند. قطعا فضای گردشگری خوبی در حاشیه روخانه کشف‌رود با حل چالش‌ها می‌تواند به وجود آید. باید از ورود فاضلاب خام به زمین‌های کشاورزی جلوگیری شود یا الگوی کشت به‌سمت محصولاتی مثل کشت جارو و… که خطرپذیری کمتری دارد پیش برود.
او ادامه داد: قبل از ایجاد سند پیش‌نویس، جلسات متعددی با دستگاه‌های زیربط برگزار شد و کارهایی که در راستای احیای کشف‌رود انجام شده بررسی شد. امیدواریم در سند پیش‌نویس راهبردهای اجرایی هم در آن دیده شود و در نهایت هم‌افزایی مدنظر اتفاق بیفتد.
