طرح مدیریت یکپارچه ساخت نیروگاه‌های تجمیعی خورشیدی برای حمایت از صنایع کشور
فرشاد مقیمی رئیس هیات عامل ایدرو با اشاره به سیاست‌های وزارت نیرو و ماده 16 قانون جهش تولید دانش‌بنیان مبنی بر الزام واحدهای صنعتی برای تامین بخشی از برق مصرف خود از انرژی‌های تجدیدپذیر گفت:سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) به عنوان نخستین سازمان توسعه‌ای در کشور، قصد دارد برای واحدهای صنعتی متقاضی سرمایه‌گذاری با هدف انجام تکالیف ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی تجمیعی را به شکل یکپارچه مدیریت کند. ایجاد نیروگاه‌های تجمیعی در مقیاس متوسط و یا بزرگ، در مقایسه با نیروگاه‌های کوچک و پراکنده، به واسطه اقتصاد مقیاس، دارای مزیت‌هایی متعددی است؛ امکان دریافت تخفیف در سفارش کلان و هزینه پایین‌تر اجرای نیروگاه، امکان بهره‌مندی از فاینانس‌خارجی، امکان کاهش آورده سرمایه‌گذاران از طریق ترغیب طرف خارجی به مشارکت در سرمایه‌گذاری و یا افزایش سهم فاینانس، نخستین مزیت‌های اجرایی شدن این طرح است. عدم نیاز متقاضیان به طی فرآیند دریافت مجوزهای مربوطه هم از مزیت‌های دیگری اجرایی شدن این پروژه مهم است. با اجرایی شدن پروژه ایجاد نیروگاه‌های تجمیعی، امکان تعامل بهینه با نهادهای ذی‌ربط با هدف رفع موانع احتمالی در اجرا فراهم می‌شود.
بروکراسی زائد، مانع توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر است
محمدرضا فلفلانی مدیرعامل خانه هم‌افزایی انرژی و آب با اشاره به بروکراسی زائد در مسیر احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر، گفت: متأسفانه، بروکراسی احداث این نیروگاه‌ها و اتصال آنها به شبکه، فرایندی زمان‌بر و پیچیده است. این مسئله، موجب دلسردی سرمایه‌گذاران و مشترکانی می‌شود که قصد دارند در این حوزه فعالیت کنند. اگرچه تلاش‌هایی برای تسهیل این فرایند صورت گرفته، اما هنوز به سطح مطلوب نرسیده‌ایم و نیازمند یک نقشه راه روشن و شفاف با حداقل رسوب زمانی هستیم. البته ضعف زیرساخت‌های موجود هم یکی دیگر از عوامل اصلی ناترازی برق است. زیرساخت‌های ما، به‌روز نشده و مستهلک شده‌اند. این مسئله، ناشی از تحریم‌ها، کمبود بودجه و سایر مسائل اقتصادی است.
صندوق سرمایه‌گذاری در صنعت برق تشکیل خواهد شد
عباس علی‌آبادی وزیر نیرو، پیرامون برنامه‌های این وزارتخانه برای جذب سرمایه‌های خرد در صنعت برق به ویژه انرژی‌های تجدیدپذیر گفت: وزارت نیرو برنامه‌ای جامع برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در دست دارد که بر اساس آن تلاش می‌شود در کنار اقدامات دولت برای تأمین حداکثری نیاز جامعه به برق از سرمایه مردم نیز برای اجرای پروژه‌های صنعت برق به‌ویژه در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، استفاده شود. طبق این برنامه، صندوق سرمایه‌گذاری در صنعت برق تشکیل خواهد شد و مردم می‌توانند با خرید سهام آن در اجرای پروژه‌های صنعت برق از جمله پروژه‌های مهم و استراتژیک تجدیدپذیر، شریک شوند.
علیرضا پرنده مطلق معاون فنی و مهندسی سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر (ساتبا): با شرایط کنونی، احداث هر یک مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر یک سال زمان می‌برد
قیمت تمام‌شده برق تجدیدپذیر کمتر از برق فسیلی است
وقتی صحبت هزینه می‌شود شاید به نظر برسد که هزینه تولید انرژی در نیروگاه فسیلی کمتر است، در حالی که اگر سوخت مورد نیاز این نوع نیروگاه‌ها را با قیمت و نرخ واقعی در اختیارشان قرار دهیم، قیمت تمام شده برق تولیدی آنها گران‌تر از انرژی‌های تجدیدپذیر خواهد بود، اما موضوع اصلی این است که ما در تأمین سوخت گاز و گازوئیل محدودیت‌هایی مخصوصاً در فصل زمستان داریم که منجر می‌شود نتوانیم برق مورد نیاز مردم را تأمین کنیم. از سوی دیگر در فصل تابستان که با پیک مصرف برق مواجه هستیم نیز توان تأمین تولید برق مورد نیاز را نداریم.
ساخت هر نیروگاه به تأمین و آماده‌سازی زمین و نیز تأمین تجهیزات لازم نیازمند است که با شرایط و موانع فعلی احداث یک مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر یک سال زمان نیاز دارد. در حال حاضر ساتبا چند قطعه زمین را در نظر گرفته و در حال دریافت مجوزهای آن هستیم. اگر تجهیزات هم تأمین شود می‌توان تا پیک سال آینده حدود سه هزار مگاوات به تولید برق کشور اضافه کرد. سرمایه‌گذاران در حال حاضر حدود ۲۰ هزار مگاوات درخواست دریافت پروانه داشته‌اند که از این میزان، حدود ۱۰ هزار مگاوات منجر به قرارداد شده است. در هر سال تقریباً زیر ۱۵۰ مگاوات در حوزه تجدیدپذیرها توسعه داشته‌ایم.
سرعت احداث نیروگاه تجدیدپذیر باید ۲۰ برابر شود
در سال ۱۴۰۳ با توجه به همه اقداماتی که صورت گرفته، تا پایان سال حدود ۶۰۰ تا ۶۷۰ مگاوات در این حوزه توسعه خواهیم داشت؛ بنابراین می‌توان گفت توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر امسال سرعت گرفته، ولی این سرعت مناسب رفع ناترازی کشور نیست و باید سرعت آن حداقل ۲۰ برابر بیشتر شود. .با توجه به شرایط اقلیمی می‌توانیم تمام بیابان‌های موجود در کشور را نیروگاه‌های تجدیدپذیر بزنیم، اما مشکل اساسی این است که تجهیزات و توان لازم برای انتقال برق تولیدی را نداریم.
ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر کشور در پایان سال 1403 به بیش از 1561 مگاوات رسید
حسب آخرین آمارهای ساتبا، نیروگاه‌های خورشیدی با 810.03 مگاوات سهم 60 درصدی از مجموع یک هزار و 561.66 مگاوات انرژی‌های تجدیدپذیر ایران را به خود اختصاص دادهاند. نیروگاه‌های بادی نیز تا پایان بهمن‌ماه با 376.3 مگاوات سهمی 29 درصدی دارند. نیروگاه‌های برق‌آبی کوچک هم با 104.04 مگاوات سهمی 8 درصدی از مجموع انرژی‌های تجدیدپذیر را دارا شده‌اند.
نیروگاه‌های زیست‌توده نیز با داشتن 22.13 مگاوات سهمی 2 درصدی به خود اختصاص دادهاند. در آخرین رده، نیروگاه‌های توربین انبساطی قراردارند که با تولید 9.6 مگاوات سهمی یک درصدی در سبد انرژی‌های تجدیدپذیر را دارند. حسب آمارها استان‌های کرمان، یزد، اصفهان، قزوین و خراسان رضوی در صدر بالاترین ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور هستند.
توربین‌های بادی O-Wind برای تامین برق رایگان معرفی شدند
امروزه با افزایش ارتفاع و تراکم شهرها و همچنین نیاز به تامین برق بیشتر، به راهکارهای نوآورانه در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر بیش از پیش نیاز است. در این بین انرژی خورشیدی تا کنون نقش اصلی را در تأمین انرژی شهری ایفا کرده، اما انرژی بادی به دلیل پیچیدگی و آشفتگی بادهای شهری، چندان مورد استقبال کاربران قرار نگرفته است. با این حال، توربین‌های بادی O-Wind با هدف تغییر این معادله معرفی شدند.
به گزارش وبسایت EcoNews، توربین بدون پرهO-Wind ، برخلاف نمونه‌های سنتی که تنها از باد یک‌جهته استفاده می‌کنند، قادر است باد را از تمام جهات مهار کند. این توربین با طراحی منحصر به فرد و کاربردهای خلاقانه، نویدبخش تحولی بزرگ در استفاده از انرژی بادی در محیط‌های شهری خواهد بود.
یکی از نقاط ضعف توربین‌های سنتی برای تولید برق، این است که وابسته به بادهای یک‌جهته هستند، اما O-Wind با طراحی کروی و سیستم تهویه‌ای خاص، می‌تواند جریان‌های افقی و عمودی باد را به انرژی الکتریکی تبدیل کند.
این ایده که از تحقیقات اولیه ناسا روی توپ‌های بادی مخصوص اکتشافات سیاره‌ای الهام‌گرفته شده، با ایجاد اختلاف فشار درون محفظه‌ها، توربین بدون توجه به جهت باد، حول یک محور می‌چرخد و انرژی پایداری را تولید می‌کند.
بدون آلودگی صوتی و تهدید زیست‌محیطی
یکی دیگر از معایب بزرگ توربین‌های بادی سنتی، ایجاد آلودگی صوتی و خطرهای گوناگون برای پرندگان است. اما اکنون طراحی بدون پره O-Wind این مشکلات را به حداقل رسانده تا آن را به گزینه‌ای مناسب برای محیط‌های شهری تبدیل کند.
در ادامه مزایای این توربین می‌توان به وجود ژنراتور داخلی برای کاهش لرزش‌های اضافی و افزایش طول عمر آن اشاره کرد. همچنین برخلاف توربین‌های قدیمی که به سیستم‌های پیچیده تنظیم جهت باد نیاز دارند، این فناوری تنها با چرخش ساده خود، عملکردی کارآمد و کم‌هزینه را ارائه می‌دهد.
اگرچه توربین‌های O-Wind بیشتر برای محیط‌های شهری طراحی شده، اما این توربین‌ها می‌توانند در مناطق روستایی، محیط‌های خارج از شبکه برق، خانه‌های متحرک و حتی روی قایق‌ها و کشتی‌ها نیز استفاده شوند. این توربین توسط تیمی به سرپرستی توبیاس دنیس و ویکتور بوری طراحی شده است.
دکتر یاور عنانی مدیرعامل شرکت انرژی‌های تجدیدپذیر گروه مپنا: سرمایه و سرمایه‌گذار، حلقۀ مفقود زنجیرۀ توسعۀ انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور
علت عدم‌تمایل سرمایه‌گذاری در حوزۀ انرژی‌های تجدیدپذیر را در دو حوزۀ عدم‌پرداخت صورت‌وضعیت‌های تولیدکنندگان برق و عدم‌وجود منابع برای تأمین مالی پروژه‌ها است. در این راستا چند راهکار برای توسعه تجدیدپذیرها وجود دارد، نخست، حل مشکل عدم‌پرداخت صورت‌وضعیت‌ها که تقریباً این مشکل به‌صورت مقطعی حل شده‌است و برای حل ریشه‌ای این مسئله لازم است که سازوکار بودجه و به‌ویژه تبصره ۱۴ تغییر کند. به این معنا که سوخت صرفه‌جویی‌شده نیروگاه‌های تجدیدپذیر نباید مشمول گردش هدفمندی شود. در این راستا اقدامات اولیه‌ای مانند تشکیل حساب بهینه‌سازی انجام شده‌است، اما همچنان تا حل این مشکل فاصله وجود دارد. عدم‌پرداخت صورت‌وضعیت‌ها که تقریباً این مشکل به‌صورت مقطعی حل شده‌است و برای حل ریشه‌ای این مسئله لازم است که سازوکار بودجه و به‌ویژه تبصره ۱۴ تغییر کند. به این معنا که سوخت صرفه‌جویی شده نیروگاه‌های تجدیدپذیر نباید مشمول گردش هدفمندی شود. در این راستا اقدامات اولیه‌ای مانند تشکیل حساب بهینه‌سازی انجام شده‌است، اما همچنان تا حل این مشکل فاصله وجود دارد.
باید مدل‌های تأمین مالی جدیدی تعریف شود
سالیانه 7 درصد رشد مصرف برق در کشور وجود دارد، بر این اساس در یک بازۀ 10 تا 11ساله مصرف برق کشور ۲ برابر می‌شود، با توجه به کمبود منابع گاز در کشور، عمدۀ این میزان برق باید از طریق انرژی‌های تجدیدپذیرها تأمین شود و این به معنی نیاز به حدود ۵۰ تا ۶۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در بخش تولید است. با در نظر گرفتن محدودیت منابع مالی در کشور و حجم سرمایه‌گذاری مورد نیاز، لازم است علاوه‌بر استفاده از منابع صندوق توسعه ملی (که در این زمینۀ اقدامات مؤثر و خوبی صورت گرفته است)، ابزارهای جدیدی نیز برای تأمین مالی پروژه‌ها تعریف شود.
با چالش مهم اخذ ساختگاه برای احداث نیروگاه‌ها تجدیدپذیر مواجه هستیم
سعید سالمی مدیرعامل هلدینگ مهام شرق و رئیس هیئت مدیره خانه هم‌افزایی انرژی و آب پیرامون موانع و چالش‌های پیش‌روی افزایش ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر گفت: موانع بسیاری در زمینه افزایش ظرفیت تولید برق از منابع انرژی‌های تجدیدپذیر در حوزه‌های ثبت سفارش‌ها، واردات کالای تجدیدپذیر و رفع دغدغه سرمایه‌گذاران در زمینه بازگشت سرمایه وجود دارد. علی‌رغم تلاش‌های مسئولین اما همچنان تکلیف موضوعات مشخص نشده‌است؛ یکی از موانع مهم این حوزه معضل اخذ ساختگاه‌ها احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر است.
وی در تشریح ابعاد این چالش گفت: ساختگاه‌ها تعریف شده، زمین‌ها مشخص شده است اما وقتی شما به‌عنوان سرمایه‌گذار برای استقرار تحهیزات و ساماندهی پروژه ورود می‌کنید، متاسفانه دچار تعارض با معارضین می‌شوید و تا برطرف شدن این موانع زمان بسیار زیادی تلف می‌شود که در بازگشت سرمایه و محاسبات اقتصادی سرمایه‌گذاران بسیار اثرگذار است.
تعرفه‌گذاری منطقی برق: راهبردی برای پایداری اقتصادی و توسعه صنعت برق
برق به‌عنوان یکی از زیرساخت‌های حیاتی، تأثیر عمیقی بر توسعه اقتصادی، رقابت‌پذیری صنایع و کیفیت زندگی دارد. سیاست‌های تعرفه‌گذاری و یارانه‌ای، اگر به‌درستی مدیریت نشوند، می‌توانند منجر به مصرف بی‌رویه انرژی، کاهش بهره‌وری اقتصادی و محدودیت منابع مالی دولت شوند. در ایران، عدم تناسب تعرفه برق با نرخ تورم و افزایش مصرف، چالش‌هایی مانند کاهش درآمد صنعت برق و ناترازی شبکه را به‌همراه داشته است. این مطالعه تأکید دارد که برای پایداری صنعت برق، تعرفه‌ها باید هزینه‌های تولید، انتقال و توزیع را پوشش دهند، جذابیت سرمایه‌گذاری را حفظ کنند و به بهره‌وری و عدالت اجتماعی کمک کنند.
مقدمه
برق نقش حیاتی در اقتصاد و توسعه اقتصادی ایفا می‌کند. مقرون‌به‌صرفه بودن برق مزیت رقابتی برای فرصت‌های سرمایه‌گذاری ایجاد کرده و بر بازارهای صادراتی تأثیر می‌گذارد. این موضوع توانایی رقابت کالاهای داخلی را از منظر قیمت تمام‌شده در برابر کالاهای وارداتی تقویت می‌کند و در نهایت بر کل اقتصاد تأثیر می‌گذارد. برای ارزیابی مقرون‌به‌صرفه بودن برق در یک کشور، می‌توان از نرخ ملی برق استفاده‌کرد که ترکیبی از تعرفه‌های برق خانگی و صنعتی است. همچنین، تأثیر این نرخ‌ها و تغییرات آن بر توسعه اقتصادی می‌تواند به شناسایی قابلیت ادغام نرخ‌ها کمک کند. در بسیاری از کشورها، یارانه‌های برق برای کاهش قیمت‌ها و افزایش دسترسی تخصیص می‌یابد. هرچند، این سیاست با چالش‌های قابل‌توجهی همراه است. اولین چالش، بار مالی سنگین برای دولت‌ها است؛ تخصیص گسترده یارانه برق می‌تواند بودجه عمومی را محدود کند و منابعی که می‌توانستند برای سایر اولویت‌های رفاهی یا زیرساختی استفاده شوند، کاهش یابد. دومین چالش، تشویق به مصرف بی‌رویه و ناکارآمدی اقتصادی است؛ قیمت‌های پایین مصنوعی می‌تواند موجب کاهش بهره‌وری مصرف انرژی در بخش‌های مختلف شود.
قیمت‌های پایین مصنوعی می‌تواند موجب کاهش بهره‌وری مصرف انرژی در بخش‌های مختلف شود. مطالعات نشان دادهاند که تأثیر تعرفه برق خانگی بر امنیت انرژی چندان چشمگیر نیست. با این حال، در کشورهای در حال توسعه، زمانی که قیمت برق خانگی بالا است، مصرف‌کنندگان معمولاً استفاده از برق را به نیازهای اساسی محدود می‌کنند؛ . این مسئله می‌تواند موجب اجتناب از مصرف برق برای فعالیت‌هایی مانند پخت‌وپز یا گرمایش شود، که در نتیجه مردم به منابع جایگزین، مانند گاز، روی می‌آورند.
مطالعه نسخه کامل این مقاله در ششمین شماره نشریه هم‌افزایی انرژی و آب
